Fransız şair ve oyun yazarı Edmond Rostand’ın kaleme aldığı tiyatro eseri Olan Cyrano de Bergerac, kılıç kullanmakta ve yiğitlikte usta olduğu kadar şiir söylemekte de mahir olan bir silahşorün öyküsüdür. Tam adı Sevinien Cyrano de Bergerac, 17. yüzyılda Paris’te yaşamış bir Fransız şair ve oyun yazarı olan silahşordur. Edmond Rostand, bu eseri 1987 yılında Cyrano de Bergerac’ın gerçek yaşamından hareketle kaleme alır ve ününe ün katar. Çalkantılı bir hayatı olan yazarımız, her şeye rağmen ses getiren eserler vermeye devam eder.

Cyrano de Bergerac kitabı konusu

Burnunun iriliği nedeniyle kendini çirkin kabul eden Cyrano, aşık olduğu kuzini Roxane’a asla açılamaz. Yüz adama bedel bir güce sahip olsa da gönlüne derman olamaz Cyrano. Talih bu ki Roxane, yine Cyrano’nun birliğindeki bir başka silahşora aşıktır. Cyrano, gönlüne tercüman olan tüm şairane dizelerini Roxane’ın aşık olduğu yakışıklı silahşor üzerinden dile getirir.

Cyrano de Bergerac tiyatrosu

Eser yayınlandığı günden bu güne birçok kez tiyatro sahnelerinde oynanır ve büyük beğeni toplar. Eserin İstanbul Şehir Tiyatrosu tarafından sahneye alınan oyununu eşim Melek pek seviyordu ve şarkılarını bıkmadan dinliyordu. Hatta bu konuda yazdığı pek keyifli ve detaylı yazıyı buradan okuyabilirsiniz.

Cyrano de Bergerac sinema filmleri

Cyrano de Bergerac’ın sinema macerası 1900 yılında başlıyor. Fakat bu ilk yapım sadece iki dakikalık bir eser iken 1925 yılında Fransız-İtalyan ortak yapımı olan ikinci film ilk uzun metrajlı serüveni başlatıyor. Orjinal metni ile on kez filme alınan kitabtan uyarlanan bi’ hayli dizi ve film de mevcut.

Benim en çok ilgimi çeken ise 1990 yılında çekilen, başrolünde Oburix rolüyle tanıyıp sevdiğim Gérard Depardieu olan ve hatta seslendirmesi Rüştü Asyalı tarafından yapıldığı için sahnelerini sık sık izlesem de tamamını bir türlü izlemediğim harika bir filmdi.

Cyrano (2021) filmi hakkında

Bu yıl Cyrano adıyla yepyeni bir film daha vizyona giriyor. Başrolde meşhur oyuncu Peter Dinklage‘in olduğu 2021 yapımı bir müzikal romantik drama filmi. Film kitabımıza dayanan bir müzikalden uyarlanacak. Fakat asıl hikâyede Cyrano’nun bam teli olan çirkinliğinin ve aşkını gizlemek zorunda hissetmesinin kaynağı burnu iken filmde kısa boylu olması olarak değiştirilmiş. Belki de filmin uyarlandığı müzikalde de böyledir, bilemiyorum.

Cyrano de Bergerac’ın Osmanlı’da yasaklanması

II. Abdulhamit döneminde 1877-1908 yılları arasında uygulanan istibdat dönemindeki sansürlerden Cyrano de Bergerac da payına düşeni almıştır. Dönemin meşhur dergilerinde II. Abdulhamit’in büyük burnu vurgulanarak yapılan çizimler olduğu görülür. Yazar Cevdet Kudret‘in bu konuda bir ifadesi mevcut fakat kaynağına rastlayamamış olsam da paylaşmak istedim: 1901’de Türkiye’ye gelen bir Fransız kumpanyasının oynamak istediği Cyrano de Bergerac oyunu, Cyrano’nun büyük bir burunu olduğu, oyunda burun üzerine ünlü bir tirad bulunduğu için yasaklanmıştı.

Fatmagül Demirel, II. Abdulhamit Döneminde Sansür kitabındaki Osmanlı Devletin’de Kitap Basımının Denetimi başlıklı makalesinde* Cyrano de Bergerac oyununun Hamlet ve Venedik Taciri oyunları ile birlikte sahnelenmesine izin verilmediği bilgisine paylaşır.

Cyrano de Bergarac oyunu İstanbul Şehir Tiyatrolarında 1945-1946 sezonunda ilk kez sahnelenir ve 105 temsil ile rekor kırar.